จังหวัดนครศรีธรรมราช

เมืองศาสตร์และศิลป์ถิ่นนคร

        เมืองนครศรีธรรมราช มีชื่อเสียงเรื่องหัตถกรรมชั้นสูงมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา โดยเฉพาะอย่างยิ่ง “เครื่องถมเมืองนคร” ใช้เป็นเครื่องบรรณาการ และของพระราชทานแก่ขุนนางต่างๆ จนถึงสมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์ ส่วน “จักสานย่านลิเภา” นั้นผลิตภัณฑ์จักสานย่านลิเภา เคยซบเซาไประยะหนึ่ง  แต่ได้รับการฟื้นฟูส่งเสริมในรัชสมัยรัชกาลที่ ๕  สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง   มีพระราชเสาวนีย์ ให้ครูผู้เชี่ยวชาญจากจังหวัดนครศรีธรรมราช ไปสอนการทำจักสานย่านลิเภาในโครงการศิลปาชีพ ทรงพัฒนารูปแบบให้ทันสมัยเหมาะสมกับความนิยมของยุคสมัย จึงทำให้จักสานย่านลิเภากลับมาเป็นที่รู้จักและได้รับความนิยมอีกครั้งหนึ่ง  และ “ผ้ายกเมืองนคร” ก็เช่นเดียวกันมีชื่อเสียงมาตั้งแต่สมัยต้นกรุงรัตนโกสินทร์  

        ปัจจุบันหัตถกรรมจังหวัดนครศรีธรรมราช นอกจากทั้ง ๓ ประเภทข้างต้น ยังมีงานหัตถกรรมอื่นๆ อีกหลายอย่าง ต่างปรับเปลี่ยนลวดลายและรูปแบบให้สอดคล้องกับสังคมที่เปลี่ยนไป ซึ่งเป็นอีกหนึ่งหนทางที่จะอนุรักษ์สืบสานหัตถกรรมอันทางคุณค่าให้คงอยู่สืบไป 

วันเดียวเที่ยวในเมือง

หากท่านได้มีโอกาสแวะมานมัสการวัดพระมหาธาตุวรมหาวิหาร เราขอแนะนำแหล่งท่องเที่ยวที่เป็นแหล่งหัตถศิลป์ตั้งอยู่รอบๆ วัดพระมหาธาตุฯ เช่น

– นครหัตถกรรม แหล่งผลิตเครื่องถมแบบดั้งเดิม

–  ลิเภาครูมณฑา

– พิพิฑภัณฑ์พื้นบ้านหนังตะลุงสุชาติ ทรัพย์สิน

 ท่านใดต้องการสัมผัสงานหัตถศิลป์อย่างใกล้ชิด เราโปรแกรมท่องเที่ยวมาแนะนำ ๒ โปรแกรมด้วยกัน คลิ๊กปุ่มด้านล่างดูรายละเอียดได้เลยค่ะ

โปรแกรมนั่งสามล้อชมเมือง

หัตถกรรมจังหวัดนครศรีธรรมราช

นครหัตถกรรม

อาจารย์นิคม นกอักษร  ครูศิลป์แห่งแผ่นดิน ปี ๒๕๕๕  ท่านได้สัมผัสกับเครื่องถม เป็นครั้งแรกในสมัยเป็นนักศึกษาที่วิทยาลัยเพาะช่าง และหลังจากเรียนจบระดับ ปวส. อาจารย์นิคมได้กลับมาเป็นครูที่วิทยาลัยศิลปหัตถกรรมนครศรีธรรมราช ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๑๕-๒๕๔๑  

จากนั้นจึงลาออกจากราชการมาเปิดร้านเครื่องถม “นครหัตถรรม”  ท่านได้พัฒนาเครื่องถมเมืองนครให้เข้ากับยุคสมัย ซึ่งปัจจุบันได้เปิดศูนย์การเรียนรู้เรื่องเครื่องถมเมืองนครให้แก่เยาวชนและคนทั่วไปอีกด้วย 

ลิเภาครูมณฑา

ครูมณฑา กังกานก้อง ได้รับการถ่ายทอดวิชาความรู้การสานจักสานลิเภามาจากครอบครัวได้พัฒนาผลิตภัณฑ์ภายใต้แบรนด์ “ลิเภามณฑา” โดยเน้นชิ้นงานที่มีความประณีตงดงามและยังได้ประสมประสานเข้ากับงานเครื่องถมเงินถมทองทำให้ ผลิตภัณฑ์ลิเภามณฑาทรงคุณค่ามากยิ่งขึ้น

ปัจจุบันนอกจากจะเปิดร้านจำหน่ายอย่างเป็นทางการที่ ถนนราชดำเนินใกล้วัดพระมหาธาตุวรมหาวิหารแล้ว ยังมีจำหน่ายที่ศูนย์ศิลปาชีพระหว่างประเทศ (องค์การมหาชน) อำเภอบางไทร จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 

อีกด้วย

สัมภาษณ์ ครูมณฑา กังกานก้อง

พิพิธภัณฑ์
พื้นบ้านหนังตะลุง
สุชาติ ทรัพย์สิน

หนังตะลุงสุชาติ ทรัพย์สิน

ศิลปินแห่งชาติ

หนังตะลุงสุชาติ ทรัพย์สิน ศิลปินแห่งชาติ สาขาศิลปะการแสดง (การแสดงพื้นบ้าน) ปี ๒๕๓๙ นอกจากเป็นนายหนังตะลุงที่มีชื่อเสียงแล้ว ท่านยังเป็นช่างแกะตัวหนังตะลุงฝีมือเยี่ยมของเมืองนครและเชี่ยวชาญการเขียน กาพย์ กลอนและบทหนังตะลุง แม้หนังตะลุงสุชาติ ทรัพย์สินจะจากไปในปี  ๒๕๕๘  แต่ศิลปะการแสดงหนังตะลุงก็ยังคงได้รับการสืบสานมาจนถึงปัจจุบัน

พิพิธภัณฑ์พื้นบ้านหนังตะลุงสุชาติ ทรัพย์สิน ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.๒๕๓๙ จัดแสดงตัวหนังตะลุงภาคใต้อายุเก่าแก่กว่า ๑๐๐ ปีรวมทั้งตัวหนังตะลุงในภูมิภาคต่างๆ ทั้งในและต่างประเทศ รวมทั้งเครื่องดนตรีโบราณที่ใช้ในการแสดงหนังตะลุงอีกด้วย

 มีเวทีสาธิตการแสดงหนังตะลุง และสาธิตการแกะตัวหนังตะลุงอีกด้วย พิพิธภัณฑ์แห่งนี้ได้รับ รางวัลดีเด่น ประเภทแหล่งท่องเที่ยววัฒนธรรมและโบราณสถาน ปี พ.ศ. ๒๕๓๙ และรางวัลยอดเยี่ยมประเภทแหล่งท่องเที่ยวนันทนาการเพื่อการเรียนรู้ ปี พ.ศ. ๒๕๔๒

นครเครื่องหนัง

เป็นร้านเครื่องหนังแฮนด์เมด ตั้งอยู่เลขที่๘๖/๑ ถนนศรีธรรมาโศก ตำบลในเมือง อำเภอเมือง จังหวัดนครศรีธรรมราช  รับสั่งทำผลิตภัณฑ์เครื่องหนังทุกชนิด

ผลิตภัณฑ์ที่ได้รับความนิยมจากผู้ที่ชื่นชอบงานหนังแท้แฮนด์เมด เช่น กระเป๋า รองเท้า เข็มขัด สายนาฬิกา เป็นต้น

ช่างตีเหล็ก

ลุงขนาน สวนสะปำ อายุ ๘๑ ปี ช่างตีเหล็กคนสุดท้ายของตำบลในเมือง ได้รับวิชาความรู้การตีเหล็กมาจากบรรพบุรุษ ทำมานานกว่า ๕๐ ปี และยังคงวิธีการทำแบบดั้งเดิมเหมือนสมัยก่อน รับผลิตงานเหล็กทุกอย่าง ทั้ง มีด พร้า ขวาน ฯลฯ ลูกค้าส่วนใหญ่อยู่ในต่างอำเภอเช่น ลานสกา นบพิตำ สิชล 

สัมภาษณ์ลุงขนาน สวนสะปำ

นายน้อยร้อยพันสร้อย

ร้านนายน้อยร้อยพันสร้อย ดำเนินกิจการโดยนายปกรณ์ พิทักษ์กาญจน์ เดิมผลิตและจำหน่ายทั้งเครื่องหนัง สร้อย แต่ปัจจุบันเน้นงานเครื่องหนังเป็นหลัก  มีทั้งงานทำมือ งานเย็บจักร งานปั๊มเครื่อง เน้นการจำหน่ายเป็นหลัก สินค้าภายในร้านจึงมีหลากหลาย และยังรับสั่งทำอีกด้วย